 |
| Dagon |
Bog Dagon
/delovi poglavlja/
...
Dagon, sirijski i hananski bog zrna i žetve se najpre javlja u dokumentima akadske dinastije 22. veka pre n. e. kao ''božanski kralj zemlje''. U feničanskom gradu Ugaritu su bili hramovi boga Dagona i Bala, boga bure i kiše. Dagon je bio starac sede brade. Vavilonski car Hamurabi za njega kaže: ''Dagon, moj tvorac''. On je bog žita, ''dag'' – zrno, on je stvoritelj i davalac hrane. Najstariji izraz za pojam Bog kod Arijevaca ima zajednički osnov u indovedama: ''bhaga''. ''Bag'' ima svoj koradikal ''dag'' po svemu u istom značenju. Drevni koren ''bag'' znači davati, dodeljivati, a u isto vreme označava i sunce. Davač hrane je od pamtiveka Dabog.
...
Ženski pandan boga Dagona se može prepoznati u pelaškoj Damatri sa starijim oblikom Dagmatra. Reč je o potonjoj grčkoj boginji žita i plodnosti Demetri koja se predstavlja sa ribom. Demetra ima eufemistički naziv Baba, a takav je slučaj i sa Dajbabom kod Južnih Slovena. To podrazumeva da je Dajbog – Dažbog kod Slovena na Savi i Dunavu vrhovni bog, bog sunca, kiše i vode. Božanski par Dajbog - Dajbaba predstavljaju arhaičan relikt iz najstarije indoevropske tradicije i prošlosti.
Oni su potpuno originalna tvorevina koja znači da su protoslovenska plemena bolje i od indoevropskih plemena sačuvala tragove prastarog Olimpa bogova. O još jednoj direktnoj vezi arhaičnog grčkog muškog božanstva Domatrosa sa Dažbogom govori i sledeća relacija koja se nalazi kod Đorđa Hamartola. Sunce na grčkom je ''ilios'', a sa Ilios Hamartol prevodi ime slovenskog boga sunca Dažboga. Kelti u Irskoj su obožavali Dagdu kao božanstvo života i smrti, zemlje i plodnosti. Po svemu on je vezan pre svega za žito. Bio je otac svih i vrhovni bog te je po svemu sličan slovenskom Dažbogu.
Indovedski vrhovni bog Višnu reinkarniran u obliku ribe, spašava se iz prvobitnog okeana. Riba je simbol bogova Varune i Brame.
...
Bog Dagon u animističko-htonskoj formi ribe živi u vodi, prvobitnom okeanu iz kojeg je izronila zemlja. Voda je s toga izvorište i grobnica svega u svemiru. Reka zato nosi duše na onaj svet, a duša predaka se, u verovanju starih naroda, nalazi u kamenu belutku koji reka nosi. Belutak je po svemu grobni kamen. Voda se u obredima libacije preliva preko praga za ''dušu belutka'', odnosno za pokojnike jer se veruje da na onom svetu vlada večita žeđ. Voda se preliva i preko belutka.
...
Dagon je u kasnijoj fazi vodeni bik koji simboliše muške rasplodne snage, zemlje i vlage. Rika bika predstavlja grmljavinu, kišu i plodnost. Grom je oružje bogova, a grmljavina njihov glas. Grmljavina kao rika bogova donosi oplođujuću kišu, a kiša koja dolazi sa grmljavinom smatra se ispunjena moćima bogova te je zato hranljivija. Grom simbolizuje i sveto sjedinjenje boga neba i majke zemlje.
Za ljude ratarskih kultura od izuzetne važnosti su voda, sunce i plodnost, a sve u vezi sa najstarijom i najvažnijom žitaricom, odnosno pšenicom. Zato ne čudi što je zrno – dag označeno vrhovnim bogom, a u toj funkciji je i riba – dag kao najznačajnija hrana ljudi predneolitskih kultura koje su se razvijale pored velikih reka. Međutim, na prostoru prednje Azije, gde se prvi put istorično beleži pojava boga Oanesa i njegovog sina Dagona u obličju ribe, vezanih za plodnost i žito razvijenih ratarskih kultura eneolitskog i bronzanog doba, ne postoje artefakti iz predneolitskog vremena koji posvedočuju postojanje ovog rudimentarnog božanstva reka i voda. Povezujući ovu činjenicu i legendu o Oanesu, koji je na ovaj prostor došao odnekud preko mora, uspostavlja se jasno da riboliki bog nije autohton na prostorima Azije. Dakle, mogao je biti donet samo u najstarijim seobama sa Balkana, Stare Evrope, oko 6.000 godina pre n.e.
...
O pelaškim starosedeocima na Balkanu, staroj – prvoj Evropi, ne zna se mnogo. Da bismo anticipirali njihove veze sa Dunavom i bogom Dagonom trebalo bi ustanoviti bar približno njihovu autohtonost. Gavela smatra da su Pelazgi i Minijci najstariji Indoevropljani na evropskom tlu, samim tim, njihovo starosedelaštvo dopire do 3. milenijuma pre nove ere. Homer i Strabon za Pelazge kažu da su ''prastari narod''. Herodot priznaje da ''nije u stanju tačno da kaže kojim su jezikom govorili''. Beleži da su bili ne samo dobri i vešti zidari i arhitekti nego još više izvanredni zemljoradnici. Homer ih naziva ''božanski Pelazgi'', a Azios sa Samosa kaže da su oni ''prarod čovečiji''. Županić je na osnovu antropoloških, lingvističkih i arheoloških podataka dokazivao da su nosioci vinčanske kulture mlađeg neolita preci Hetita, Pelazga, Dardanaca, Mezijaca i Ilira. Pelazge smatra prearijevskim stanovnicima Balkana. ...
...
Ukoliko su doseljenici sa Balkana preneli na Istok prežitke mitologije boga ribe, postavlja se pitanje: kada i gde je ona nastala? U tom smislu treba krenuti ka najvećoj balkanskoj reci Dunavu oko koje su se razvijale najznačajnije neolitske kulture, mlađa, Vinčanska (4500-3200. g.p.n.e) i, starija, Starčevačka (5300-4500). One se u kontinuitetu nastavljaju na mezolitsku kulturu Lepenskog Vira (7000-5300). Dakle, oko 4000 godina kontinuiteta mitologije boga Dagona na Balkanu i pre seoba Pelasta na Istok.
Danas se, sasvim izvesno, zna da su Pelastima pripadale neolitske i eneolitske kulture u Podunavlju i na Balkanu. Odjek i pamćenje na tu njihovu starost i poreklo iz velike davnine, pored mnogih geografa i hroničara starog sveta, najbolje je izrazio Asios sa Samosa u 7. v.p.n.e. Po njemu su Pelazgi prarod čovekov i najstariji narod na svetu. NJih su sa ovih prostora pokrenuli iliro-trački došljaci oko 2600 g. p.n. e. Starosedelački baštinici kulta Domatrosa – Dagmatre, božanskog para vezanog za ratarski kult žita i plodnosti, direktno se nastavljaju na mezolitsku kulturu Lepenskog Vira.
Odlomci iz dela Metafizika Lepenskog Vira, Živojin Andrejić
Bog Dagon i Srbi
Karlovački Rodoslov navodi, ne pricizirajući vrijeme :
„I sva srbska služiše bogu Dagonu…“
(Edicija Ljub. Stojanović „Stari srpske rodoslovi i letopisi“)
Bog Dagon (Ea ili Oanes) bio je bog Mesopotamije, ali i vrlo verovatno – bog Podunavlja. Ovog starog, ribolikog boga, kao filistejskog idola, dokumentuje i Biblija. Prema ,,Nestorovoj Hronici„( XI – XII vijek ) i Karlovačkom Rodoslovu, Podunavlje se smatra ishodištem svih Srba (svih kasnijih Slavena),a naročito 8.000 godina stare lokacije Lepenski Vir i Vinča.
Prihvaćajući tu mnogo raniju seobu Srba, zapadno od širih oblasti Dalekog Istoka, Srbi su ostavili tragove od Pacifika do obala Tigra i Eufrata, služivši svom bogu Dagonu. Po ,,Nestorovoj Hronici“ (Povest vremenih let) spominje se da su Srbi: „kad su došli iz Vavilonije, najprije zastali u Podunavlju „. Na istoj stranici R. Novaković naginje shvaćanju da su se Srbi zadržali u Podunavlju, „prije svega zbog naziva Dagon, Darkonija, Daga i Dačija „, jer su u tim nazivima prepoznavali svog ranijeg boga Dagona iz Mesopotamije.
Međutim, posebno bi bilo važno, kad bi iz te duboke prošlosti, došli do saznanja, ko je u odnosu na spomenuta imena ipak stariji, gdje se prvo pojavilo ime boga Dagona.
Jesu li se Srbi zadržali u Podunavlju, upravo zbog toga što su tu naišli na nazive slične njihovom bogu Dagonu?
Ili je bilo obrnuto – da li su oni u Podunavlje prenijeli sva ta imena i kult boga Dagona?
Za sada, izgleda, nema odgovora o ribolikim bićima, čije su statuete nađene na svetskom arheološkom nalazištu Lepenski Vir. Pomenuo sam već starog sumerskog boga, koga su Grci nazvali Oanes, koji se komotnije osjećao u vodi, bilo Eufrata ili Tigra, gdje je provodio dvije trećine vremena (kao vodeno biće). Sumerani su ga u figurativnom pogledu prikazivali kao riboliko biće, ali opet je važno istaći – takve statuete nađene su samo u Lepenskom Viru.
Ovaj podatak u vezi boga Dagona (Oanesa) nedvosmisleno upućuje na početke tog kulta u samom priobalju Podunavlja; jer Lepenski Vir potječe iz osmog milenija prije Hrista, a pojava tih podunavskih dubleta u Mesopotamiji desila se najmanje četiri milenijuma kasnije.
Znači, ovdje je potpuno jasan odnos uzroka i kasnijeg pojavljivanja u Sumeru.
Ove dokumentovane istine možda dozvoljavaju i drugačije zaključke: izvor kulta Dagona (Oanesa) bio je u reci Dunav, a potom je “prenesen „u Mesopotamiju. Takođe, stari bog Dagon (također ribolikog izgleda), koga su poštovali Srbi, je prvobitno bio bog Podunavlja. Jasno je, ovakvim logičnim poretkom, svoj puni smisao dobivaju i pomenuta podunavska imena, koja su u tom slučaju proizašla iz imena boga Dagona, baš tu u Lepenskom Viru, gdje su bili neosporni počeci boga Dagona (Oanesa). Ovakvim razrješenjem, Srbi su u Mesopotamiju prenijeli svoj stari podunavski kult boga Dagona.
Na više mjesta spominju se seobe Srba iz Mesopotamije, no to bi vjerojatno mogli biti ti povratci. Čak i ako nismo u stanju doći do saznanja o nekom ranijem, početnom staništu Srba (Mesopotamija – Podunavlje) – činjenica je: Riboliki bog Dagon bio je bog sumerskih rijeka, ali i bog Dunava. Prema bareljefu iz Luvra, bog Dagon pliva uz ribe (ispod površine), gdje je donjim dijelom tijela riba (Istovjetan prikazu mitskih Sirena); dok je na slikama najčešće prikazivan s ribljom glavom (u ribljim čeljustima jasno je vidljiva ljudska glava, kao da je riba progutala cijelog čovjeka).
Jedna od rijeka tog sumerskog, odnosno mesopotamskog regiona, nosila je ime Sirbis – Srbica, a toponimi uz Dunav obiluju pojmovima s osnovom imena boga Dagona. Ove nejasnoće, ako to jesu, ne razjašnjava ni Pseudo-Cezarije (vizantski pisac iz IV-V st.), navodom da se pod imenom biblijske rijeke Fison krije ime Tigra, ali i Dunava.
Miloš S. Milojević, u podnaslovu „O srpskoj zemljama u Maloj Aziji „, pod brojem 26, nabraja Moriće, i dodaje:
„Među njima bilo je jedno pleme, koje se zvalo Venaši – Venani – u ovih je bio hram Serbica – boga Dakskog „.
Smatra se da je ovo pleme Venaši živjelo na sjeveroistoku Male Azije, na obalama Ponta, (gde su po predanju živela i plemena mitskih Amazonki, žena-ratnica). Ovdje je riječ Dakskog posljedica asimilacije konsonanata,zvučnog g ispred bezvučnog s. Stoga je sasvim moguće da je taj hram bio srpski hram boga Dagona (preko Dagskog).
Isti zakljuljčak bi proizašao i po drugoj pretpostavci: u Karlovačkom rodoslovu se oko Dunava javljaju toponimi koji se odnose na ime boga Dagona; otud se i Rumunija naziva Dagonija. To bi bila još jedna paralela vezana za istovjetnost Srba i Dačana. To se još jednostavnije može razumjeti, ako se ima u vidu nemogućnost, bilo Grka, bilo Latina, da zabilježe srpsko slovo č (otud Dakskog). Otud i Dagestan u Aziji…
Bog Dagon ( Oanes ) i Filistejci (Filistinci)
Biblija pominje riborepo božanstvo u koje su verovali Filistejci, a koje se zvalo Dagon.
U Postanju 10:1,6 i 13 čitamo ko su bili Filistejci(Filistinci):
„A ovo su plemena sinova Nojevih, Sima, Hama i Jafeta, kojima se rodiše sinovi posle potopa.
Postanje 10:6″6 A sinovi Hamovi: Hus i Mesrain, Fud i Hanan.
Postanje 10:13i 14″13 A Mesrain rodi Ljudeje i Enemeje i Laveje i Neftaleje,i Patroseje i Hasmeje, odakle izađoše Filisteji i Gaftoreji.
U Sudijama 16:23 čitamo ko je Dagon:
„I knezovi Filistejski skupiše se da prinesu veliku žrtvu Dagonu bogu svom, da se provesele, pa rekoše: Predade nam bog naš u ruke naše Samsona neprijatelja našeg.“
Jos su stari Sumeri i Vavilonci obožavali morsko božanstvo po imenu Oanes ili Ea, koje je na jednoj kamenoj fresci sačuvano do današnjih dana, a prikazano u obliku pola čovek – pola riba.
Oni su doboko verovali da je Oanes, koji je izašao iz mora, podučio čoveka umetnosti i znanosti, stoga su mu svakog leta prinosili darove.
Grčki pisac Lukijan iz Samosate u delu „O boginji Siriji„, tvrdi da je u Fenikiji video crtež boginje Meseca, koja je predstavljena kao sirena: pola-riba, pola-žena!
Pretpostavlja se da odavde vuče poreklo MIT O SIRENAMA.
Vesna Radojlović
 |
| Sirijska boginja Derketo-Atargatis |
Milan Vidojević o Dagonu
